বিশ্বৰ স্বাস্থ্যখণ্ডত যুগান্তকাৰী প্ৰযুক্তিৰ সংযোজন - ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ

         প্ৰযুক্তিৰ  ন ন আবিস্কাৰে চিকিৎসাক্ষেত্ৰত বিশেষ অৰিহনা যোগাবলৈ সক্ষম হৈছে ৷ ৰোগ নিৰ্ণয়ৰ বাবে প্ৰয়োজন হোৱা পৰীক্ষাগাৰ সমূহ, ৰোগ নিৰাময়ৰ চিকিৎসা পদ্ধতি, ৰবটিক অস্ত্ৰোপচাৰ, লাইফ চাপোৰ্ট আদি চিকিৎসাৰ প্ৰতিটো বিভাগতে বিজ্ঞান আৰু প্ৰযুক্তিৰ ব্যৱহাৰিক প্ৰয়োগ অপৰিসীম ৷ প্ৰযুক্তি অবিহনে আজি চিকিৎসা বিভাগ স্থবিৰ হৈ পৰিব ৷ নতুন প্ৰযুক্তি সংযোজনৰ বাবে বিশ্বৰ বিভিন্ন গৱেষণাগাৰত অহৰহ গৱেষণা চলি আছে ৷ হাজাৰ হাজাৰ বিজ্ঞানী, প্ৰযুক্তিবিদৰ আশাশুধীয়া প্ৰচেষ্টাৰ অন্তত চিকিৎসাখণ্ডত নতুন প্ৰযুক্তিৰ প্ৰয়োগ হ’বলৈ ধৰছে ৷  শেহতীয়াকৈ চিকিৎসাখণ্ডত নতুনকৈ সংযোজন হোৱা এক প্ৰযুক্তিৰ নাম হৈছে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেল (Electroceuticals )৷ 

বেমাৰ হ’লে ডাক্তৰে আমাক ঔষধ খাবলৈ দিয়ে ৷ কিছুমান বেমাৰ ঔষধেৰে ভাল নহয়, অস্ত্ৰোপচাৰ কৰি ৰোগ নিৰাময় কৰিব লাগে ৷  কিন্তু প্ৰতিটো ঔষধ বা অস্ত্ৰোপচাৰৰ এক পাৰ্শ্বক্ৰিয়া থাকে ৷ কাৰণ এই ঔষধৰ প্ৰভাৱ দেহৰ যিটো অংশত ৰোগে আক্ৰমণ কৰিছে সেই স্থানতে নাথাকে অন্যান্য অংশলৈ যায়, যিয়ে দেহৰ আন অংশত ক্ষতিসাধণ কৰাৰ সম্ভাৱণা থাকে ৷ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া কিছুমান ঔষধৰ বেছি, কিছুমানৰ একেবাৰে নগন্য ৷ আমাৰ মগজুত থকা কেন্দ্ৰীয় স্নায়ুতন্ত্ৰই আমাৰ দেহৰ প্ৰতিটো অংগ আৰু প্ৰতিটো কাৰ্য নিয়ন্ত্ৰণ কৰে ৷ আমাৰ মগজুত থকা নিউৰণবোৰে  দেহৰ বিভিন্ন অংগলৈ বৈদ্যুতিক সংকেত প্ৰেৰণ কৰে ৷ তেনেদৰে ইন্দ্ৰিয় সমূহৰ পৰা বাহ্যিক সংবেদন অন্তৰ্মুখী স্নায়ুৰ দ্বাৰা মস্তিষ্কলৈ পঠিয়াই দিয়ে ৷  এনে এটা চিকিৎসা ব্যৱস্থাৰ কথা আমি ভাবিব পাৰো যিয়ে কেন্দ্ৰীয় স্নায়ুতন্ত্ৰৰ পৰা বাহিৰ হোৱা বৈদ্যুতিক সংকেতক নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰিব ৷ তেনেধৰণৰ চিকিৎসা ব্যৱস্থাই হৈছে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেল ৷ ইয়াৰ প্ৰয়োগেৰে চিকিৎসকে ঔষধ প্ৰয়োগ বা অস্ত্ৰোপচাৰৰ দৰে জটিল প্ৰক্ৰিয়া ব্যৱহাৰ কৰাৰ পৰিৱৰ্তে, ব্যক্তিজনৰ স্নায়ুতন্তু বা মগজুৰ নিৰ্দিষ্ট স্নায়ু ফাইবাৰক লক্ষ্য হিচাপে লৈ তাৰ নিৰাময়ৰ ব্যৱস্থা কৰে ৷ আন অৰ্থত বৈদ্যুতিক সংকেতসমূহৰ বিজুতি ঘটিলে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলৰ সহায়ত ইয়াৰ নিৰাময়ৰ যোগেৰে নিৰ্দিষ্ট ৰোগৰ পৰা মুক্তি পাব পৰা যাব ৷ এনেদৰেই ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচে দেহৰ শাৰীৰিক কাৰ্যকলাপ যেনে  খাদ্য গ্ৰহণ, হৃদযন্ত্ৰ, অগ্ন্যাশয়, যকৃত, বৃক্ক বা প্লীহাৰ কাৰ্যকলাপ চিকিৎসকে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰিব। ইয়াৰ সহায়ত আনকি ইনফ্লেমেচন নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পাৰে আৰু বহুমূত্ৰ ৰোগ , মেদবহুলতা, উচ্চ ৰক্তচাপ, হৃদযন্ত্ৰৰ বিফলতা, চেৰেব্ৰো-ভাস্কুলাৰ আৰু পালমোনাৰী ৰোগৰ দৰে বহুতো ৰোগ সঠিকভাৱে নিয়ন্ত্ৰণলৈ আনিব  পাৰে। আশাকৰা গৈছে যে অনাগত দুটা দশকত ইলেক্ট্ৰিচিউটিকেলচে চিকিৎসা ব্যৱস্থাত এক মূখ্য ভূমিকা ল’ব ৷ বিশ্বৰ ২০০ কোটি জনসাধাৰণে এই চিকিৎসা পদ্ধতিৰে  বহুদিনীয়া জটিল ৰোগৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পাব ৷

ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচৰ চিকিৎসাৰ মূল লক্ষ্য হ’ল মগজুৰ নিউৰণ বৰ্তনী ৷ গতিকে এনে চিকিৎসাৰ বাবে কৰিবলগীয়া প্ৰথম কাম হ’ল নিউৰণ বৰ্তনীৰ পৰা ওলোৱা বৈদ্যুতিক সংকেতৰ মেপিঙ কৰা ৷ যিবোৰ বৈদ্যুতিক সংকেতে ভাল দৰে কাম কৰা নাই সেই সংকেত সৃষ্টি হোৱা উৎস বিচৰা আৰু তাৰ নিৰাময়ৰ বাবে প্ৰচেষ্টা হাতত লোৱা ৷ বিসংগতি থকা বৈদ্যুতিক সংকেত সঠিক ৰূপত পাবলৈ  উন্নত প্ৰযুক্তিৰে তৈয়াৰ কৰা বিশেষ ধৰণৰ আহিলা যাক কোৱা হয়  ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ ডিভাইছ মানুহৰ দেহত সুমুৱাই দিয়া হয় ৷ এই আহিলাই বৈদ্যুতিক সংকেতৰ ওপৰত ক্ৰিয়া কৰি সঠিক সংকেত দেহৰ বিভিন্ন অংগলৈ পঠিয়াব পাৰে ৷   এই আহিলাসমূহত ক্ষুদ্ৰতম ইলেকট্ৰনিক চিপ্চ ব্যৱহাৰ হয় ৷ এই চিপ্চৰ বাবে প্ৰয়োজন হোৱা  শক্তি বিদ্যুৎচুম্বকীয় তৰংগৰ পৰা, কেতিয়াবা যান্ত্ৰিক শক্তি অথবা ৰাসায়নিক শক্তিৰ দ্বাৰা পাব পৰা যায় ৷ ইলেকট্ৰনিক আহিলাবিধৰ পৰা ওলোৱা সংকেত বঢ়া-টুটা কৰিবলৈ এটা ভলিউম কণ্ট্ৰল থাকে, বাহিৰৰ পৰাই ব্যক্তিজনৰ শাৰীৰিক অৱস্থা চাই নিয়ন্ত্ৰণ কৰিব পৰা যায় ৷    

ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচৰ এটা উদাহৰণ হ’ল পেচমেকাৰ ৷ মানৱ দেহত হৃদযন্ত্ৰই সংকোচন-প্ৰসাৰণৰ বাবে হৃদযন্ত্ৰৰ সোঁফালে থকা মাংসপেশীয়ে প্ৰাকৃতিক ভাৱে পেচমেকাৰৰ কাম কৰি নিয়মিত হাৰত বৈদ্যুতিক সংকেত সৃষ্টি কৰে ৷ ইয়াৰ সহায়ত মিনিটত ৭২ বাৰ হৃদযন্ত্ৰৰ সংকোচন-প্ৰসাৰণ হয় ৷ প্ৰাকৃতিকভাৱে উৎপন্ন এই বৈদ্যুতিক সংকেতত ব্যাঘাত জন্মিলে কৃত্ৰিমভাৱে এটা পেচমেকাৰ মানৱ দেহত বহুৱাব লাগে যিয়ে প্ৰয়োজনীয় বৈদ্যুতিক সংকেত সৃষ্টি কৰিব পাৰে ৷ এই ব্যৱস্থাই হ’ল এক প্ৰকাৰ ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ ৷ হৃদযন্ত্ৰৰ সংকোচন-প্ৰসাৰণ স্বাভাৱিক ভাৱে হ’বলৈ ইয়াত কোনো ঔষধ প্ৰয়োগ কৰা নহয় আৰু অস্ত্ৰোপচাৰ কৰা নহয় ৷ কেৱল পেচমেকাৰটো দেহত সুমুৱাই দিবলৈ সৰুকৈ অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিব লাগে ৷

আমাৰ মেৰুদণ্ডৰ মাজত থকা মেৰুৰজ্জুৰ বিসংগতিৰ বাবে বহুতো লোকে পিঠিৰ বিষত ভোগে ৷ বহুতে অস্ত্ৰোপচাৰ কৰিবলগীয়া হয় ৷ নাৰ্ভো নামৰ ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠান এটাই এনে এবিধ ইলেক্ট্ৰনিক আহিলা আৱিস্কাৰ কৰিছে যাৰ সহায়ত মেৰুৰজ্জুৰ স্নায়ুক বৈদ্যুতিক সংকেতৰ সহায়ত নতুনকৈ কৰ্মঠ কৰি তুলিব পাৰি ৷ অস্ত্ৰোপচাৰ নকৰাকৈ পিঠিৰ বিষৰ ৰোগ নিৰাময় কৰিব পৰা যায় ৷ ইয়াৰ বাবে পিঠিৰ পিনে সৰু ইলেক্ট্ৰনিক আহিলা এবিধ সুমুৱাই দিব লাগিব ৷ সেই আহিলাবিধে দিনে-নিশাই কাম কৰি থাকিবলৈ এটা বেটাৰিৰ প্ৰয়োজন হয় ৷ কিছু বছৰৰ মূৰে মূৰে বেটাৰি সলনি কৰিব লাগে ৷ অট’ ইমিউনৰ বাবে মানুহৰ দেহত বিভিন্ন ৰোগে দেখা দিয়ে ৷ তেনে ৰোগসমূহৰ ভিতৰত আছে হাড়ৰ গাঠিত হোৱা বাতবিষ, চৰিয়ছিছ, স্ক্লেৰছিছ আদি ৷ দেহৰ ৰোগ প্ৰতিৰোধক ব্যৱস্থা বৃদ্ধি পালে নিজৰ দেহৰ হাড়ৰ গাঠিৰ সুস্থ কোষবোৰত আক্ৰমণ কৰিবলৈ লয় ৷ তাৰ ফলত বিষ অনুভৱ হ’বলৈ ধৰে, খোজ কাঢ়িবলৈ অসুবিধা হয় ৷ এই সকলোবিধ ৰোগৰ লগত সংযুক্ত হৈ আছে ভেগাছ স্নায়ু ৷ এই ভেগাছ স্নায়ুক ষ্টিমুলেট কৰি এই ৰোগৰ পৰা পৰিত্ৰাণ পাব পৰা যাব ৷ ছেটপইণ্ট নামৰ এটা ব্যক্তিগত প্ৰতিষ্ঠানে মেৰুৰজ্জুৰ স্নায়ু ষ্টিমুলেচনৰ বাবে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ আহিলা প্ৰস্তুত কৰি উলিয়াইছে ৷ এনেধৰণৰ বিভিন্ন ডিভাইচৰ পৰীক্ষা চলি আছে ৷ মানুহৰ ওপৰত তাৰ প্ৰয়োগ আৰু ইয়াৰ সম্ভাৱ্য ফলাফলৰ বিষয়ত গৱেষণা চলাই থকা হৈছে ৷ সেই ডিভাইচ সমূহ ৰোগৰ নিৰাময়ৰ বাবে উপলব্ধ হ’বলৈ কিছুবছৰ অপেক্ষা কৰিব লাগিব ৷

দেশ-বিদেশৰ ঔষধ নিৰ্মাতা প্ৰতিষ্ঠান সমূহে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচৰ প্ৰয়োগৰ ওপৰত গৱেষণা কৰিবলৈ বিশেষ আগ্ৰহী হৈ উঠা দেখা নাযায় ৷ ইয়াৰ এটা কাৰণ হ’ল যে ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ ডিভাইচৰ জৰিয়তে ৰোগ নিৰাময় হ’লে প্ৰতিদিনে ঔষধ সেৱন কৰাৰ প্ৰয়োজন নাথাকে ৷ অধিক সংখ্যক বহুমূত্ৰ ৰোগত ভোগা ব্যক্তিয়ে দিনে এশ টকাৰ ওপৰত ঔষধ সেৱন কৰিব লাগে ৷ তাৰ পাছতো ব্যক্তিজনৰ গুৰুত্বপূৰ্ণ অংগ বিকল হোৱাৰ সম্ভাৱনা থাকে ৷  কিন্তু এক লাখ টকাৰ ভিতৰত যদি এনে ডিভাইচ দেহত সুমুৱাই কোনো পাৰ্শ্বক্ৰিয়া নোহোৱাকৈ বহুমূত্ৰ ৰোগৰ পৰা নিস্তাৰ পাব পাৰে তেনেহ’লে মানুহে ঔষধ সেৱন কৰিবলৈ নাযাব ৷ ফলত ঔষধ নিৰ্মাতা প্ৰতিষ্ঠানসমূহ বৃহৎ পৰিমাণৰ লোকচানৰ সন্মুখীন হ’ব ৷ পিছে শেহতীয়াকৈ কেইবাটাও ইলেক্ট্ৰনিক প্ৰতিষ্ঠানে ঔষধ নিৰ্মাণকাৰীৰ সৈতে চুক্তিবদ্ধ হৈছে নতুন নতুন ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ ডিভাইচ তৈয়াৰ কৰাৰ উদ্দেশ্যে ৷

              ইলেক্ট্ৰ’চিউটিকেলচ প্ৰয়োগৰ দুটামান অসুবিধাও আছে ৷ দেহৰ ভিতৰৰ নিউৰণৰ বৰ্তনী সম্পূৰ্ণ শুদ্ধকৈ মেপিঙ কৰাত সফলতা লাভ কৰিব পৰা নাই ৷ হয়তো কেইবছৰমান পাছত ইয়াক সম্ভৱ কৰিব পৰা যাব ৷ ইলেক্ট্ৰনিক চাৰ্কিটত বিজুতি ঘটিলে ৰোগীৰ জীৱন-মৰণ সমস্যাও দেখা দিব পাৰে ৷ তাৰ বাবে বিকল্প পথ উলিয়াব লাগিব ৷ সকলো ইলেক্ট্ৰনিক ডিভাইচত আজিকালি প্ৰচেছৰ আৰু চফ্টৱেৰৰ প্ৰয়োগ হয় ৷ চফ্টৱেৰ প্ৰগ্ৰেমিঙ হেক কৰি ব্যক্তি এজনৰ অপকাৰ সাধিবলৈ কোনোবাই চেষ্টা চলাব পাৰে ৷ তাৰ প্ৰতিকাৰৰ কথাও আমি ভাবিব লাগিব ৷ এইসকলো প্ৰশ্নৰ সদূত্তৰ পাবলৈ আমি কিছুবছৰ অপেক্ষা কৰিব লাগিব ৷     

ইলেক্ট্ৰনিক, চফ্টৱেৰ অভিযন্তা আৰু চিকিৎসা বিভাগৰ গৱেষকৰ যৌথ প্ৰচেষ্টাত মানৱজাতিয়ে এনে এটা বিকল্প চিকিৎসা ব্যৱস্থা পাবলৈ সক্ষম হৈছে যাৰ পাৰ্শ্বক্ৰিয়া নাথাকে ৷       

 (২৯ এপ্ৰিল, ২০২৪ নিয়মীয়া বাৰ্তা)