বিতৰ্কিত মোগল সম্ৰাট ঔৰঙ্গজেৱ

 

কৰন জোহৰৰ এখন বিগ বাজেটৰ চিনেমা টখ্ট (Takht) এই বছৰত মুক্তি পাব ৷ বলিউদৰ চুপাৰষ্টাৰ ৰনবিৰ সিং, কৰিণা কাপুৰ, আলিয়া ভট্ট, ভিকি কৌশল, জাহ্নৱী কাপুৰ আৰু অনিল কাপুৰ অভিনিত চিনেমা খন ২০১৯ চনৰ পৰাই খবৰৰ শিৰোনামা দখল কৰি আহিছে ৷   এজন হিন্দুবিদ্দেষী, সৰ্বাধিক ঘৃণিত,  বিতৰ্কিত মোগল সম্ৰাট হিচাপে পৰিচিত ঔৰঙ্গজেৱৰ হিন্দু নাচনীৰ সৈতে হোৱা প্ৰেমৰ সঁচা ঘটনাই  হ’ল  চিনেমাখনৰ মূল কাহিনী, সেয়ে হয়টো মুক্তিৰ আগতেই ই বহুল চৰ্চিত হৈছে ৷

              ঔৰঙ্গজেবৰ জন্ম ১৬১৮ খ্ৰী ২৪ অক্টোবৰত ৷ সৰুৰে পৰা তীক্ষ্ণ বুদ্ধি সম্পন্ন আৰু সাহসী আছিল তেওঁ ৷ ১৪ বছৰ বয়সত এবাৰ উন্মত্ত হাতী এটাৰ লগত যুদ্ধ কৰি বগৰাই পেলাইছিল ৷ আৰবী আৰু পাৰ্চী দুয়োটা ভাষাতে সমানে বুৎপত্তি আছিল তেওঁৰ ৷ ঔৰঙ্গজেৱ দাক্ষিণাত্যৰ ৰাজপ্ৰতিনিধি হিচাপে নিযুক্ত হয় ১৬৫৩ চনত ৷ এই উদ্দেশ্যে ঔৰঙ্গৱাদলৈ আৰম্ভ কৰা যাত্ৰা পথত বুৰ্হানপুৰ নামৰ চহৰ এখনত সোমায় ৷ ইয়াৰে আহুখানা নামৰ ঠাইত ছাহজাহানৰ পত্নি মমতাজ মহল  ১৪ নং সন্তানৰ জন্মৰ সময়ত ১৬৩১ চনত মৃত্যু মুখত পৰে আৰু ইয়াতে কবৰ দিয়ে ৷ তাজমহলৰ নিৰ্মাণৰ পিছত মমতাজৰ কবৰ আগ্ৰালৈ স্থানান্তৰ কৰা হয় ৷ এই বুৰহানপুৰতে ঔৰঙ্গজেৱে প্ৰথম দেখা পায় হীৰাবাঈ জৈনাবাদীক ৷ হীৰাবাঈ আছিল এজনী হিন্দু নাচনী আৰু বান্দী হিচাপে কাম কৰিছিল মীৰ খলিলৰ ৰাজমহলত, তেওঁ  মমতাজৰ ভনীয়েকক বিয়া কৰাইছিল ৷ হীৰাবাঈৰ সৈন্দৰ্য্য, সুললিত কণ্ঠ আৰু নৃত্যই ঔৰঙ্গজেৱক মোহিত কৰে আৰু কিছুদিনৰ ভিতৰতে ইজনে সিজনৰ প্ৰেমত ডুব যায় ৷ ঔৰঙ্গজেৱৰ মহাক মীৰ খলিল আৰু মাহীয়েক এই প্ৰেমৰ পক্ষত নাছিল, দুইজনৰ মিলনত বাধা প্ৰদান কৰিছিল ৷ বহু চেষ্টাৰ পিছত মীৰ খলিলক সৈমান কৰাই ঔৰঙ্গজেৱে হীৰাবাঈক নিজৰ হাতলৈ আনে ৷ কোৱা হয় যে হীৰাবাঈক লগ পাই ঔৰঙ্গজেৱৰ ব্যক্তিত্ব  সলনি হৈ যায় ৷ সঙ্গীত, নৃত্য আৰু প্ৰেমৰ ৰাগীত ৰাজ কৰ্মৰ পিনে পিঠি দিয়ে ৷ ইপিনে ঔৰঙ্গজেৱৰ প্ৰেমৰ বতৰা সম্ৰাট ছাহজাহানৰ কাণত পৰে ৷ এই ঘটনাই পিতৃৰ লগত ঔৰঙ্গজেৱৰ সম্পৰ্কৰ অৱনতি ঘটে ৷ দুখৰ বিষয়, লগ পোৱাৰ এবছৰ নৌহওঁতেই এক অচিন ৰোগত হীৰাবাঈৰ মৃত্যু হয় ৷ ঔৰঙ্গজেৱৰ প্ৰেম কাহিনীৰো ইয়াতে অন্ত পৰে ৷ কিন্তু তেওঁ সেই প্ৰেমৰ সুবাস গোটেই জীৱন হৃদয়ত লৈ ফুৰে ৷

ইতিমধ্যে ১৬৫৭ চনৰ আৰম্ভণিতে খবৰ আহে যে ছাহজাহান বাৰ্ধক্য জনিত ৰোগত আক্ৰান্ত হৈ শয্যাগত হয় ৷ ছাহজাহানৰ নিজৰ চাৰি পুত্ৰৰ ভিতৰত প্ৰিয় আছিল বৰপুত্ৰ দাৰাশিকো ৷ আটাইকেইজন পুত্ৰই উত্তৰাধিকাৰ সূত্ৰে সিংহাসন দখল কৰিবলৈ আগ বাঢ়ি আহে ৷ দুবছৰ যুদ্ধ বিগ্ৰহৰ অন্তত দাৰাশিকোক শিৰশ্ছেদ আৰু বাকি দুজনৰ এজনক মৃত্যুদণ্ড, আনজনক দেশান্তৰ কৰাৰ পিছত সিংহাসনত বহে ঔৰঙ্গজেৱ ৷ ইতিমধ্যে ছাহজাহান সুস্থ হৈ উঠে ৷ উপায় বিহীন হৈ ছাহজাহানক মৃত্যুৰ আগমুহূৰ্তলৈ সম্পূৰ্ণ চাৰে সাত বছৰ কাল আগ্ৰাৰ ৰেডফোৰ্টত বন্দী কৰি থয় ৷

হীৰাবাঈৰ মৃত্যুই ঔৰঙ্গজেৱৰ জীৱনৰ গতি পথ সলনি কৰি দিয়ে ৷ তেওঁ সঙ্গীত, সুৰা এৰি দিয়ে, ধৰ্মৰ প্ৰতি অধিক আসক্ত হয়  ৷ সম্ৰাট হৈও তেওঁ অতি সাধাৰণ ভাৱে জীবন যাপন কৰিছিল ৷ ধৰ্মীয় টুপি আৰু নিজৰ হাতেৰ লিখা কোৰান বিক্ৰি কৰি অৰ্জা ধনেৰে তেওঁ খোৱা খৰচ উলিয়াইছিল, ৰাজ্যৰ সম্পদ স্পৰ্শ নকৰিছিল ৷ সুৰা, সঙ্গীত, নৃত্য এইবোৰৰ পৰা সম্পূৰ্ণ আঁতৰি আছিল ৷ মোগল সম্ৰাটে লাহ বিলাহৰ জীৱন এৰি হাফিজৰ দৰে ধাৰ্মীক জীৱন যাপন কৰা দ্বিতীয় এজন সম্ৰাট বিচাৰি পোৱাটো খুবেই কঠিন হ’ব ৷

জীৱনৰ বেছিভাগ সময় ঔৰঙ্গজেৱ দাক্ষিণাত্যত থাকি মাৰাঠী আৰু দক্ষিণ ভাৰতৰ ৰাজ্য বোৰৰ লগত যুদ্ধ-বিগ্ৰহত ব্যস্ত থাকিব লগীয়া হয় ৷ ইপিনে ভাৰতৰ উত্তৰ ফালে শিখ সকলৰ লগত সংঘাত আৰম্ভ হয় ৷ ১৬৭৫ চনত নৱম শিখ গুৰু টেগবাহাদুৰক মৃত্যু দণ্ড দিয়াৰ পিছত গোটেই শিখ সকল একগোট হৈ ঔৰঙ্গজেৱক এসেকা দিবলৈ সাজু হয় ৷ ঔৰঙ্গজেৱৰ ৰাজপুতৰ লগতো বন্ধুত্বপূৰ্ণ আচৰণ নকৰিলে, যাৰ ফলত ৰাজপুত সকল সম্ৰাটৰ বিৰুদ্ধাচৰণ আৰম্ভ কৰে ৷ যুদ্ধ-বিগ্ৰহৰ বাবে ৰাজভৰাল উদং হোৱা বাবে জনসাধাৰণৰ ওপৰত বিভিন্ন কৰ জাপি দিছিল, বিশেষকৈ হিন্দু প্ৰজা সকলৰ ওপৰত জাপি দিয়া জিজিয়া কৰ অন্যতম ৷ ১৬৫৮ চনৰ পৰা ১৭০৭ চনলৈ ঔৰঙ্গজেৱৰ সুদীৰ্ঘ ৫০ বছৰ কাল শাসনৰ শেষৰ ফালে মোগল সৈন্য ভাগৰুৱা হৈ পৰে, মনোবল ভাগি যায় ৷ দেশৰ শক্তি কমি যায় ৷ মোগল সাম্ৰাজ্য ছেদেলি-ভেদেলি হৈ পৰে, মোগলৰ অভ্যন্তৰীণ দুৰ্বলতাৰ সুযোগ লৈ ব্ৰিটিছ সকলে সহজে ভাৰতবৰ্ষত খোপনি পোতে ৷ এই ৫০ বছৰতে ঔৰঙ্গজেৱে ভাৰতবৰ্ষক ৰাজনৈতিক, সামাজিক আৰু সাংস্কৃতিক ভাবে দুৰ্বল আৰু ঘূনীয়া কৰি থৈ গ’ল, যাৰ বাবে ইংৰাজ সকলে সহজে ভাৰতত খোপনি পুটিবলৈ সুবিধা পালে ৷

হীৰাবাঈৰ প্ৰতি থকা প্ৰেমে ঔৰঙ্গজেৱৰ হিন্দু ধৰ্মৰ প্ৰতি বিদ্বেষ ভাব থকা বুলি প্ৰচলিত কথাষাৰৰ সত্যতা সন্দেহজনক কৰি তোলে ৷  সিংহাসনত বহাৰ পিছতে ঔৰঙ্গজেৱে মোগল সাম্ৰাজ্যৰ দিৱান হিচাপে নিয়োগ কৰে ৰাজা ৰঘুনাথ সিং নামৰ এজন ক্ষত্ৰিয় হিন্দুক ৷ জাহাঙ্গীৰ বা ছাহজাহানৰ দিনত কোনো এখন ৰাজ্যৰ ছুবেদাৰ (মোগলৰ ৰাজপ্ৰতিনিধি) পদত এজনো অ-মুছলমান লোকক নিয়োগ কৰা নাছিল ৷ কিন্তু ঔৰঙ্গজেৱে যচৱন্ত সিং আৰু ৰাজা জয় সিং ক ক্ৰমে  গুজৰাট আৰু দাক্ষিণাত্যৰ ৰাজপ্ৰতিনিধি হিচাপে নিযুক্তি দিছিল ৷ বুৰঞ্জীবিদ সকলৰ মতে মন্দিৰৰ নামত ঔৰঙ্গজেৱে মুক্তহস্তে দান কৰিছিল ৷ বৃন্দাবন মন্দিৰৰ বাবে, সংগমৰ ওচৰৰ শিৱ মন্দিৰৰ বাবে মাটি দান কৰা আদি অনেক উদাহৰণ আছে ৷ ১৬৬২ চনৰ পৰা ১৬৭১ চনত হোৱা শৰাইঘাট যুদ্ধলৈ প্ৰায় দহ বছৰকাল অসমৰ এটা অংশ মোগলৰ কৱলত আছিল ৷ সেই সময়ত মোগলে অসমৰ  হিন্দু প্ৰজাক জোৰ জুলুম কৰি ধৰ্মান্তৰকৰণ কৰিছিল বুলি কোনো তথ্য পাবলৈ নাই ৷  আনকি কথিত আছে যে উমানন্দ মন্দিৰৰ মাটি  ঔৰঙ্গজেৱে দান কৰিছিল ৷

বহু পণ্ডিতে ক’ব খোজে যে ইংৰাজ সকলে ক্ষমতাৰ সুবিধাৰ বাবে সঁচা কাহিনী বোৰক কিছু বিকৃত ৰূপ দি হিন্দু-মুছলমানৰ মাজত বিভাজন আনিবলৈ ঔৰঙ্গজেৱৰ নিচিনা চৰিত্ৰবোৰক প্ৰক্ষেপ কৰিছিল ৷ ইংৰাজ সকলৰ সেই পুৰণি কৌশল আজিও প্ৰয়োগ হৈ আছে শাসক দলৰ বা বিৰোধী দলৰ নিজৰ সুবিধাৰ্থে ৷ নিৰ্বাচনৰ প্ৰচাৰৰ সময়ত ৰাজনৈতিক নেতা সকলে এনে চৰিত্ৰ বোৰক আৰু বিকৃত কৰি জনসাধাৰণৰ মাজত প্ৰচাৰ কৰা পৰিলক্ষিত হয় ৷ এইবাৰৰ নিৰ্বাচনতো ধৰ্মীয় মেৰুকৰণ ৰাজনীতিত  মোগল আৰু ঔৰঙ্গজেৱক নিৰ্বাচন জিকাৰ পণ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰা দেখা গৈছে ৷  ইতিহাসৰ সঁচা কাহিনীবোৰ কেতিয়া অপৰিবৰ্তিত ৰূপত আমি পঢ়িবলৈ পাম সেয়া সময়েহে ক’ব ৷

(৩ এপ্ৰিলৰ দৈনিক অগ্ৰদূত বাতৰি কাকতত প্ৰকাশিত)